100 rocznica publikacji „Gwiazdy Zbawienia” Franza Rosenzweiga

W obecnym roku przypada 100 rocznica publikacji przez Franza Rosenzweiga „Gwiazdy Zbawienia”, jednego z najbardziej znamienitych dzieł w tradycji żydowskiej filozofii i mistyki. Według mojego osądu jest to, po „Uczcie” Platona, drugie co do znaczenia dzieło filozoficzne w tradycji europejskiej poświęcone miłości. Zaczął je pisać w sierpniu 1918 roku, po powrocie z oficerskiego kursu ćwiczebnego w Rembertowie pod Warszawą, a zakończył w rodzinnym Kassel w lutym 1919 roku. Większą część dzieła zapisał na kartach frontowej korespondencji (I wojna światowa), którą wysyłał do matki. Ponieważ na froncie nie miał dostępu do biblioteki, wszystkie cytaty z Goethego, Szekspira, komentarzy talmudycznych, spisywał z pamięci. Miałem zaszczyt przetłumaczyć to wspaniałe dzieło na język polski. Pamięć o nim przywrócił po II Wojnie Światowej niemiecki filozof Bernhard Casper.

21 kwietnia ksiądz profesor Bernhard Casper ukończył 90 lat. Jego książka „Das Dialogische Denken. Franz Rosenzweig, Ferdinand Ebner und Martin Buber” (Herder, Freiburg Basel Wien 1967), przywróciła pamięć o Franzu Rosenzweigu. Przede wszystkim jednak przyczyniła się do utrwalenia pojęcia „filozofii dialogu”. Do czasu publikacji Caspera w przestrzeni myśli europejskiej filozofia dialogu nie istniała jako odrębny nurt. Martina Bubera łączono z tradycją egzystencjalizmu, Ebnera mało kto czytał, a Rosenzweiga uważano za teologa żydowskiego. Casper jest także współwydawcą krytycznego wydania dzieł Rosenzweiga, wybitnym znawcą filozofii Emmanuela Lévinasa. W tym roku opublikował książkę „Die Rose der Barmherzigkeit – Ein Hauptwerk des Freiburger Münsters” (Herder, Freiburg, 2021) poświęconą estetycznej, filozoficznej i teologicznej analizie jednego z witraży we Freiburgu.